গৱেষণাধৰ্মী ধাৰাবাহিক লেখা, গাৰো ভাষাৰ উপভাষা, সমৰজ্যোতি শৰ্মা, ৪ৰ্থ বছৰ ২য় সংখ্যা,

  গাৰো ভাষাৰ উপভাষা     

গাৰো ভাষা মেঘালয়ৰ চৰকাৰী ভাষা যদিও পৰৱৰ্তী কালত ইংৰাজী ভাষাটোও চৰকাৰী ভাষা হিচাপে স্বীকৃত হয় । ইয়াৰ উপৰিও মেঘালয়ত খাচী , জয়ন্তীয়া ভাষাৰ প্ৰভাৱো সুচল । গাৰো পাহাৰত চাৰিখন জিলা আছে : পূৱ গাৰো পাহাৰ , পশ্চিম গাৰো পাহাৰ , উত্তৰ গাৰো পাহাৰ আৰু দক্ষিণ গাৰো পাহাৰ । অসমৰ ক্ষেত্ৰত কামৰূপ , গোৱালপাৰা , দক্ষিণ শালমাৰা , ডিমা হাছাও , কাৰ্বি আংলং জিলাত গাৰো ভাষা কোৱা লোক পোৱা যায় ।

           ২০০১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি গাৰো পাহাৰৰ মুঠ জনসংখ্যা হ'ল :
১/ পশ্চিম গাৰো পাহাৰ : ৫১,০৫,৮১৩ গৰাকী
পুৰুষ : ২৫,৯৪৪ জন
মহিলা : ১২,০১,২৪৩ জনী

‌২/ পূৱ গাৰো পাহাৰ : ২৪,০৭,৫৫৫ গৰাকী
পুৰুষ : ১২,০৬,৩১২ জন
মহিলা : ১২,০১,২৪৩ জনী

৩/ দক্ষিণ গাৰো পাহাৰ : ৯৯,১০৫ গৰাকী
পুৰুষ : ৫১,০৫১ জন
মহিলা : ৪৮,০৫৪ জনী
          ২০০১ চনৰ পিছতহে গাৰো পাহাৰত উত্তৰ গাৰো পাহাৰ জিলাখনক স্বীকৃতি দিয়া হৈছিল ।
         
উপভাষাৰ ক্ষেত্ৰত চাবলৈ গ'লে গাৰো ভাষাত মুঠ ১১টা উপভাষা পোৱা যায় ।
১/ A·WE(আওৱে), A·KAWE(আখাৱে) : আওৱে আৰু আখাৱে শব্দ দুটাৰ অৰ্থ হ'ল ভৈয়াম । ভৈয়ামৰ চুবুৰীয়া অঞ্চলত এই উপভাষাটোৰ ব্যৱহাৰ হয় । অসমৰ গোৱালপাৰা , কামৰূপৰ সীমামূৰীয়া অঞ্চলৰ পৰা আৰম্ভ কৰি গাৰো পাহাৰৰ ঝীনৰী নৈৰ পশ্চিম ঘাটলৈ এই ভাষাৰ প্ৰচলন দেখা যায় । এই উপভাষাই পিছত গাৰো পাহাৰৰ মান্যভাষাৰ ৰূপ পায় ।
২/CHI·SAK (চিচাক্) : চিচাক্ শব্দৰ অৰ্থ হৈছে নদীৰ উৎপত্তি স্থল । গাৰো পাহাৰৰ মধ্য-পূৱ অঞ্চলত বাস কৰা লোক সকলৰ মাজত এই ভাষাৰ প্ৰচলন দেখা যায় ।
৩/DUAL (দুৱাল) : গাৰো পাহাৰৰ বিখ্যাত নৈ চিমচাঙ্ (SIM·CHANG) গাৰোসকলৰ সংস্কৃতি বহনকাৰী নৈ ৷ চিমচাঙৰ উত্তৰৰ সমতল ভূমিত বাস কৰা লোকসকলক দুৱাল বোলে আৰু তেওঁলোকে দুৱাল ভাষা ব্যৱহাৰ কৰে । ইয়াৰ উপৰিও বাংলাদেশৰ মৈমনসিং জিলাৰ গাৰোসকলৰ মাজতো এই ভাষাৰ প্ৰচলন আছে ।
৪/MAT·CHI (মাৎচি) : গাৰো পাহাৰৰ মধ্য-পশ্চিম অঞ্চলত ব্যৱহৃত ভাষাই হ'ল মাৎচি । পূৱ গাৰো পাহাৰৰ সদৰ ঠাই উইলিয়াম নগৰৰ ওচৰে পাজৰে মাৎচি ভাষাৰ প্ৰচলন দেখা যায় ।
৫/ AM·BENG (আমবেং) : আমবেং উপভাষাটো পশ্চিম গাৰো পাহাৰ জিলাৰ সদৰ ঠাই তুৰা চহৰ আৰু ইয়াৰ ওচৰে পাজৰে বুগী নৈৰ কাষলৈকে প্ৰচলন দেখা যায় ।
৬/MAT·JANGCHI (মাৎজাংচি), MATABENG (মাটাবেং) : ই গাৰোসকলৰ অন্যতম ভাষা ।
এই ভাষাটো মাৎচি আৰু আমবেঙৰ মধ্যৱৰ্তী পৰ্বতীয়া অঞ্চলৰ লোকসকলে ব্যৱহাৰ কৰে ।
৭/CHI·BOK (চিবক্) : চিবক্ উপভাষাটো গাৰো পাহাৰৰ কোনো এটা উপভাষাৰ সৈতে সাদৃশ্য দেখা নাযায় । বুগী নৈৰ পৰা দাৰেং নৈলৈকে বিয়পি থকা লোকসকলৰ মাজত চিবক্ উপভাষাৰ প্ৰচলন দেখা যায় ।
৮/GARA-GANCHING (গাৰা-গানচিং) : গাৰো পাহাৰৰ দক্ষিণ অঞ্চলৰ পৰ্বতীয়া ঠাইত বাস কৰা লোকসকলক গাৰা-গানচিং বোলে । তেওঁলোকে ব্যৱহাৰ কৰা ভাষাটোকো একে নামেৰে জনা যায় ।
৯/A·TONG (আটং) : চিমচাঙ্ নৈৰ উপত্যকা অঞ্চলত ব্যৱহৃত ভাষাই হৈছে আটং । গাৰো পাহাৰৰ উত্তৰ-পূব অঞ্চলত বাস কৰা আটং ফৈদৰ লোকসকলে এই ভাষা ব্যৱহাৰ কৰে । ৰাভা ভাষাৰ উপভাষাৰ লগত এই ভাষাটোৰ সাদৃশ্য দেখা যায় ।
১০/RUGA (ৰুগা) : আটং উপভাষাটোৰ সৈতে ৰুগা ভাষাটোৰ সাদৃশ্য দেখা যায় । গাৰো পাহাৰৰ ডালু অঞ্চলৰ লোকসকলে এই ভাষাটো ব্যৱহাৰ কৰে । মূলতঃ বুগী নৈৰ উৎপত্তি অঞ্চলত বাস কৰা লোকসকলৰ উপভাষাটোৱে ৰুগা ।
১১/ME·GAM (মেগাম) : মেগাম গাৰোসকলৰ অন্যতম ফৈদ । এই ফৈদৰ বেছিভাগ মানুহেই খাচী পাহাৰত বাস কৰে । মেগামসকলক গাৰো আৰু খাচিয়াসকলৰ সংমিশ্ৰণত উদ্ভৱ হোৱা জনজাতি বোলে । সংস্কৃতি আৰু নীতি-নিয়মৰ ক্ষেত্ৰত মেগামসকল গাৰো , আনহাতে ভাষাৰ ক্ষেত্ৰত মেগামসকল খাচিয়াসকলৰ কথিত ৰূপটোৰ বেছি ওচৰচপা ।
          গাৰো ভাষাটো বৃহত্তম চীন-তিব্বতীয় ঠালৰ অন্যতম ভাষা । গাৰো ভাষাত ১১ টা উপভাষা পোৱা যায় যদিও মেগাম ভাষাৰ বাহিৰে এটা উপভাষাৰ মানুহে আন এটা উপভাষা কম-বেছি পৰিমাণেহে বুজি পায় । কেৱল মেগাম ভাষাটোহে আন ভাষীসকলে বুজি নাপায় ।

প্ৰসংগ পুথি :
১/ মজুমদাৰ, বিমল : জনজাতি আৰু গাৰো জনজাতি, বীণা লাইব্ৰেৰী , দ্বিতীয় প্ৰকাশ , নৱেম্বৰ , ২০১৫
২/ ৰাভা হাকাচাম , উপেন : অসমীয়া আৰু অসমৰ তিব্বত-বৰ্মীয় ভাষা , শ্ৰীমতী মঞ্জুলা ৰাভা হাকাচামজাক , ষষ্ঠ সংস্কৰণ , জানুৱাৰী ২০১৭
৩/ ৰাভা হাকাচাম, উপেন : অসমীয়া আৰু অসমৰ ভাষা-উপভাষা , জ্যোতি প্ৰকাশন , তৃতীয় সংস্কৰণ , ফেব্ৰুৱাৰী , ২০১৭

                                          


সমৰজ্যোতি শৰ্মা
ধাৰাপুৰ, গুৱাহাটী ।